Historia Szkoły

Urodziła się w Wołuczy koło Rawy Mazowieckiej. Rodzice dzierżyli majątek i dawali przykład pracowitości i odpowiedzialności za najbliższych. Jako dziecko bała się przeraźliwie niepełnosprawnych. Oddano ją na pensję do Warszawy, ale przeniosła się z powodu nieodpowiedniego towarzystwa „panienek” do prywatnej szkoły pani Pauliny Helwek. Klasę V przerobiła sama w wakacje i zdała do VI. Była wybitnie zdolna i pracowita. Szkołę pani Hawelke skończyła w 1907. Po kursie przygotowawczym wstąpiła na studia (praca w tajnych kompletach), właściwe studia rozpoczęła w 1909 na wydziale przyrodniczym UJ. Zarabiała na utrzymanie udzielając korepetycji i nauk w prywatnych domach. Z powodu choroby (była przepracowana) przerwała studia i wyjechała do Zakopanego, potem do Włoch. Wstąpiła na Międzynarodowy Fakultet Pedagogiczny w Brukseli (1913), zaprzyjaźniła się z Józefą Joteyko, Edwardem Claparedem i Owidiusem Decrolym. Wpłynęło to na jej poglądy pedagogiczne. W 1914 była w Warszawie – wybuch wojny uniemożliwił jej wyjazd do Brukseli; przedostała się jednak do Londynu i tam kontynuowała studia.

Zdecydowała się na pracę z upośledzonymi. Po doktoracie została nauczycielką w jednej z paryskich szkół dzieci opóźnionych w rozwoju. Mimo powodzenia postanawiła wrócić do Polski. W maju 1919 r. znalazła się w Warszawie, a wkrótce potem wróciła J. Joteyko. Od 1919 pracowała w Ministerstwie Wyznań i Oświecenia Publicznego jako referent do spraw szkół specjalnych, popularyzowała ten rodzaj szkoły, zakładała takie szkoły, powołałą kurs seminaryjny dla nauczycieli tych szkół. W 1922 przekształciła kurs w Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej i została jego dyrektorką. Funkcję tę pełniła do końca życia, trzymając się hasła Instytutu: „NIE MA KALEKI – JEST CZŁOWIEK”. Opracowała metodę rewalidacyjną i spopularyzowała ją. Nauczyciele studiujący w Instytucie mieli już za sobą pracę w zawodzie nauczyciela, a do pracy magisterskiej badali dane problemy (łączenie teorii z praktyką).

W 1930 otwiorzyła Państwowy Instytut Nauczycielski i prowadziła go wraz z Wł. Radwanem do 1935 r. (odwołano ja ze stanowiska i Instytut upadł). Warunkiem przyjęcia do Instytutu była praca nauczycielska, wyższy kurs nauczycielski i twórczy stosunek do pracy. Warunkiem przyjęcia był opis własnych doświadczeń. Studia trwały 3 lata. W ciągu 5 lat Instytut wykształcił 178 nauczycieli. Program zawierał:

• przedmioty dające podstawę naukowa pracy pedagogicznej (filozofia, pedagogika, psychologia, socjologia, ekonomia, prawo, higiena, higiena społeczna)
• przedmioty związane z praktyką (głównie seminaria)
• przedmioty o kulturze i estetyce plus lektorat języka obcego (francuski, angielski lub niemiecki).

W kadrze nauczycielskiej znalazł się m.in. Janusz Korczak. Po odwołaniu Grzegorzewskiej ze stanowiska na jej miejsce powołano Karola Malucha. Na znak protestu profesorowie opuścili uczelnię.

W okresie wojny i okupacji Maria Grzegorzewska pracowała w szkole specjalnej nr. 177 w Warszawie jako nauczycielka. Chorowała na serce, mimo to birała udział w tajnej działalności oświatowej Delegatury Rządu Londyńskiego, pracując nad kształceniem nauczycieli. Prowadziłą roczne studium kształcące nauczycieli, działała w konspiracji (kolportaż broni), udzielała pomocy Żydom, brała udział w Powstaniu Warszawskim w służbie sanitarnej. W czasie powstania spłonął jej dom i prace wielu jej uczniów, spaliły się jej prace: „Psychologia niewidomych” (1930) i „Osobowość nauczyciela” – nie udało się ich odtworzyć.

Po wojnie wróciła do problemu edukacji nauczycielskiej w 3 cyklach „Listów do młodego nauczyciela” (cele zawodu nauczyciela i społeczne znaczenie jego pracy). Zawarła w nich charakterystykę nauczycielskiej osobowości, nawiązując do Dawida i Szumana. Położyła nacisk na stosunek nauczyciel–uczeń, opisując

• stosunek wyzwalający- wzajemne zbliżenie,
• stosunek hamujący- zamknięcie się w sobie i oddalanie się.

Powinna być chęć pomocy, sympatia. Po wojnie kierowała Instytutem Pedagogiki Specjalnej. W 1960 choroba serca zmusiła ją do oddania kierownictwa zastępczyni Janinie Doroszewskiej, a wcześniej utworzono dla niej Katedrę Pedagogiki Specjalnej na UW, gdzie stworzyła warunki otrzymania magistra. Studia obejmowały zakres neurologii i psychopatologii plus obserwację w klinice Psychiatrycznej w Pruszkowie. Wyodrębniła 3 grupy:

• upośledzeni umysłowo,
• przewlekłe choroby somatyczne, nerwowe i psychiczne,
• niedostosowanie społeczne na tle środowiskowym.

Z czasem powstał też oddział głuchych.